Μεγάλος Κανόνας: Ο Αδαμιαίος θρήνος

«Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ Πέμπτῃ τῆς πέμπτης ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν, κατὰ τὴν ἀρχαίαν παράδοσιν, ψάλλομεν τὴν Ἀκολουθίαν τοῦ Μεγάλου καὶ Κατανυκτικοῦ Κανόνος»

Η μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι αγαπητοί μου αδελφοί, ένα μεγάλο πνευματικό ταξίδι το οποίο μας προετοιμάζει μέσα από τον αγώνα της πνευματικής τελείωσης με καθαρό νου και ψυχή, να ακολουθήσουμε τον Κύριο προς το εκούσιο πάθος, μαζί Του, νεκρώνοντας τα πάθη μας.

Για αυτό λοιπόν τον σκοπό και λόγο της κούρασης και του κόπου που ασφαλώς θα υπάρχει σε αυτόν τον αγώνα, σε πολλά σημεία αυτής της περιόδου η εκκλησία μας έχει θέσει σημεία πνευματικού ανεφοδιασμού, για να παίρνουμε δύναμη και θάρρος για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τούτη την πορεία. Και ένας τέτοιος σταθμός είναι και ο Μεγάλος Κανόνας τον οποίο στις μεν ενορίες τελείται  την Τετάρτη της Ε΄ εβδομάδας των Νηστειών, το απόγευμα μαζί με το Μικρό Απόδειπνο, ενώ στα μοναστήρια κατά την διάρκεια του όρθρου το πρωί της Πέμπτης.

Ο κανόνας τον οποίο τελέσαμε  απόψε είναι έργο του Αγίου Ανδρέα Αρχιεπισκόπου Κρήτης και ονομάζεται μεγάλος για δύο λόγους ο πρώτος είναι λόγω της έκτασής του, αφού αποτελείτε  από 250 τροπάρια και ο δεύτερος λόγο των προσώπων και των νοημάτων τα οποία μας προβάλλει. Λέει χαρακτηριστικά ο Άγιος Νικηφόρος: «Λέγεται δὲ Μέγας Κανών, ἴσως ἄν τις εἴποι, καὶ κατὰ τὰς ἐννοίας, καὶ τὰ ἐνθυμήματα· γόνιμος γάρ ἐστιν ὁ τούτου Ποιητής, ἀρίστως αὐτὰ συντιθέμενος καὶ ὅτι τῶν λοιπῶν Κανόνων, ἀνὰ τριάκοντα, καὶ μικρόν τι πρός τροπαρίων ἐχόντων, οὗτος εἰς διακόσια καὶ πεντήκοντα πρόεισιν ἑνὸς ἑκάστου ἄρρητον ἀποστάζοντος ἡδονήν. Ἀρμοδίως οὖν ἄρα καὶ προσηκόντως ὁ Μέγας οὗτος Κανών, καὶ μεγάλην κεκτημένος κατάνυξιν, καί τῇ μεγάλῃ τῶν Τεσσαρακοστὼν κατατέτακται».

Ο Μεγάλος Κανόνας είναι μία περίληψη της Αγίας Γραφής. Μας καλεί να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των δικαίων της Παλαιάς Διαθήκης, του ασώτου, της πόρνης, του εκ δεξιών ληστού οι οποίοι ακολούθησαν πιστά τους λόγους του Θεού και με συντριβή καρδίας έβαλαν μετάνοια και βρήκαν  το δρόμο που οδηγεί στην σωτηρία. Αλλά και μας καλεί να αποφεύγουμε την ζωή της αμαρτίας και της αποστασίας από τον Θεό. Μας παρουσιάζει δε όλα εκείνα τα γεγονότα της Θείας Οικονομίας τα οποία εργάστηκε ο Θεός για την σωτηρία μας και την απελευθέρωσή μας από τα δεσμά της αμαρτίας.

Μέσα από τον Μεγάλο Κανόνα τίθεται ενώπιον μας το πρόβλημα του θανάτου και τις αντιμετώπισής του. Μας περιγράφει ο Άγιος Ανδρέας την ιστορία της ανθρωπότητας μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, την αγωνία και την μοναξιά του και μας καλεί να συνειδητοποιήσουμε την μικρότητά  μας, για  να πλησιάσουμε τον Χριστό  και να τον παρακαλέσουμε  να άρει από εμάς τον βαρύ ζυγό της αμαρτίας.

Για να γίνει όμως αυτό δεν χρειάζονται μονάχα λόγια αλλά και έργα. Έργα μετανοίας, που θα αποδεικνύουν στην πράξη  ότι έχουμε καταλάβει το πόσο αμαρτωλοί είμαστε 

«Ψυχή μου, ψυχή μου,

ἀνάστα, τὶ καθεύδεις;

Τὸ τέλος ἐγγίζει

καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι·

ἀνάνηψον οὖν,

ἵνα φείσηταί σου Χριστὸς ὁ Θεός,

ὁ πανταχοῦ παρὼν

καὶ τὰ πάντα πληρῶν».

«Ψυχή μου, Ψυχή μου,

σήκω πάνω! Γιατί κοιμᾶσαι;

Τὸ τέλος πλησιάζει

καὶ σ’ ἀναμένει ταραχή.

Ξύπνα λοιπόν!

Γιὰ νὰ σὲ λυπηθεῖ ὁ Χριστὸς καὶ Θεός,

ἐκεῖνος ποὺ βρίσκεται παντοῦ

καὶ τὰ πάντα γεμίζει μὲ τὴν παρουσία Του».

Αυτά τα λόγια του κοντακίου του Μεγάλου Κανόνας μας καλούν ως οδηγός να πορευθούμε στην ζωή μας. Να καταλάβουμε ότι στην ζωή μας εδώ στην γη, στην οποία βρισκόμαστε πρόσκαιρα, πρέπει να φροντίζουμε την ψυχή μας να είναι καθαρή από κάθε είδους αμαρτία. Ότι πρέπει να φέρουμε καρπούς πίστεως και αγάπης προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο, διότι το τέλος για όλους μας είναι μεν άγνωστο, αλλά πάντοτε κοντά. Πόσα χρόνια θα ζήσουμε σε τούτο τον κόσμο; Δέκα , είκοσι, εκατό κανείς δεν ξέρει. Το μόνο που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας και είναι σίγουρο, είναι ότι όταν ο Κύριος θα μας καλέσει κοντά Του, εμείς οφείλουμε να τους δώσουμε τους καρπούς μας, την πραγματική προσπάθεια μας για την καλλιέργεια των καρπών του Αγίου Πνεύματος, τους οποίους πλούσια μας χαρίζει κατά την ώρα του Βαπτίσματος με το μυστήριο του Χρίσματος. Για αυτό και μας λέει ξύπνα, πριν είναι αργά. Ξύπνα ζήτα συγχώρεση την οποία και ο Κύριος θα σου δώσει για να κερδίσεις της χαρά του παραδείσου. Αμήν.