Με
αφορμή την νηστεία των Αγίων Αποστόλων η οποία εφέτος διαρκεί 13 ημέρες (από
Δευτέρα 16 έως Σαββάτο 28 Ιουνίου), παρακάτω παραθέτουμε τις περιόδους νηστείας
της εκκλησίας μας και τους λόγους που αυτές θεσπίσθηκαν:
Νηστεία των
Χριστουγέννων (15 Νοεμβρίου έως 24 Δεκεμβρίου)
Η
σαρανταήμερος αυτή νηστεία θεσπίσθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησία μας για την
πνευματική μας προετοιμασία για την εορτή των Χριστουγέννων. Κατ’ αυτήν
επιτρέπεται να τρώμε ψάρι από τις 15 Νοεμβρίου έως 17 Δεκεμβρίου εκτός Τετάρτης
και Παρασκευής. Υπάρχει επίσης η ευλαβής
συνήθεια πολλών χριστιανών οι οποίοι θα μεταλάβουν των Αχράντων Μυστηρίων κατά
την 21η Νοεμβρίου, εορτή των εισοδίων της Θεοτόκου, να απέχουν και
από αυτήν την κατάλυση ιχθύος και κατά την πρώτη εβδομάδα της νηστείας
αυτής.
Νηστεία Αγίας
και Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Καθαρά Δευτέρα έως Μεγάλο Σάββατο)
Η
νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι η ποιο αυστηρή νηστεία της Εκκλησία μας
και σκοπό έχει την πνευματική μας προετοιμασία ώστε άξια να εορτάσουμε την
Λαμπροφόρο του Χριστού Ανάσταση. Γίνεται δε και σε ανάμνηση της 40ήμερης
νηστείας του Κυρίου μας. Κατ’ αυτήν υπάρχει αυστηρή ξηροφαγία όλες τις ημέρες
της εβδομάδας εκτός Σαββάτου και Κυριακής οπότε και καταλύουμε λάδι και κρασί.
Οι μοναδικές ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής κατά τις οποίες επιτρέπεται η
κατάλυση ψαριού είναι αυτή της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (25
Μαρτίου) και της Κυριακής των Βαΐων.
Μέσα
στην περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής έχει ενσωματωθεί και η Αγία
και Μεγάλη Εβδομάδα κατά την οποία νηστεύουμε για το Πάθος του Κυρίου μας. Στο
σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι το Μεγάλο Σάββατο είναι το μοναδικό Σαββάτο
το οποίο νηστεύετε απόλυτα. Δεν καταλύουμε ούτε λάδι και αυτό τονίζεται
ιδιαίτερα για το λόγο επειδή πολλή χριστιανοί παρασυρόμενοι από τον Εσπερινό της
Αναστάσεως τον οποίο τελούμε μαζί με την Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου
και τον ψαλμικό στίχο «Ανάστα ο Θεός»
παρασύρονται τρώγοντας ακόμα και κρέας, λέγοντας ότι η Ανάσταση έγινε. Την Ανάσταση
του Κυρίου όμως την εορτάζουμε μετά τα μεσάνυχτα της Κυριακής του Πάσχα οπότε
και τότε τελειώνει και η Νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Νηστεία των
Αγίων Αποστόλων (Δεύτερα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων έως 28 Ιουνίου)
Η
νηστεία αυτή δεν έχει σταθερό αριθμό ημερών γιατί βασίζεται στην ημερομηνία
εορτασμού του Πάσχα. μπορεί δε να κρατήσει εβδομάδες εάν το Πάσχα είναι πρώιμο
ενώ όταν αυτό είναι όψιμο μπορεί να διαρκέσει λίγες ημέρες ή και καθόλου. Κατά
την διάρκεια αυτής η οποία γίνεται προς τιμή των Αγίων Αποστόλων καταλύεται το
ψάρι, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
Νηστεία της
Παναγίας (1 έως 14 Αυγούστου)
Η
νηστεία του Δεκαπενταυγούστου γίνεται προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου της
οποίας την Κοίμηση εορτάζουμε την 15η του μήνα. Είναι νηστεία
απόλυτη εκτός του Σαββάτου και της Κυριακής οπότε και καταλύουμε το λάδι και το
κρασί. Επίσης στις 6 του Αυγούστου εορτή της Μεταμορφώσεως του Κυρίου
επιτρέπεται η κατάλυση ιχθύος.
Τετάρτη και
Παρασκευή
Η
νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής είναι οι αρχαιότερες νηστείες της
Εκκλησίας μας, τις οποίες πραγματοποιούμε λόγω της προδοσίας του Πάθους και της
Σταυρώσεως του Κυρίου. Κατ’ αυτές έχουμε
νηστεία απόλυτη εκτός εάν κατ’ αυτές συμπέσει εορτή Αγίου οπότε καταλύουμε λάδι
και κρασί ή επιτρέπεται κατάλυση αρτύσιμων φαγητών με βάση τους κανόνες της
Εκκλησίες (βλ. Ποίες ημέρες έχουμε κατάλυση εις πάντα). Επίσης εδώ να
αναφέρουμε ότι οι μοναχοί νηστεύουν και την ημέρα της Δευτέρας προς τιμή των
αγγέλων και δη του φύλακα άγγελου της ψυχή μας.
Άλλες
νηστήσιμες ημέρες
Εκτός
από της παραπάνω νηστείες σύμφωνα με τους κανόνες της εκκλησίας μας νηστεύουμε
μονοήμερα και της παρακάτω ημέρες:
5 Ιανουαρίου
(παραμονή Θεοφανείων). Όχι για να πιούμε τον μεγάλο αγιασμό, αλλά για
την εορτή η οποία επειδή πέφτει μέσα στο δωδεκαήμερο στο οποίο γίνεται κατάλυση
εις πάντα δεν έχει μεγαλύτερη νηστήσιμη περίοδο.
29 Αυγούστου προς τιμή του
Τιμίου Προδρόμου του οποίου την αποτομή
της τιμίας αυτού κεφαλής τιμούμε.
14 Σεπτεμβρίου
Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, η οποία και φέρει τα ίσα, είναι δηλαδή ισάξια
της Μεγάλης Παρασκευής.
Νηστεία
όμως δεν είναι απλά η αποχή από τα διάφορα είδη τροφής, ούτε μία απλή τυπική
υποχρέωση των πιστών. Η νηστεία είναι μαζί με την προσευχή τα όπλα εκείνα τα
οποία μας προστατεύουν από τις επιθέσεις του νοητού εχθρού μας που είναι ο
διάβολος, αλλά και που μας βοηθάει να πλησιάσουμε τον Θεό σε συνδυασμό και με
άλλα πράγματα μαζί, τα οποία χαρακτηριστικά μας αναφέρει ο Ιερός Χρυσόστομος: «Δείξε μου την νηστεία σου δια των έργων
σου. Αν δεις πτωχό, ελέησέ τον. Αν δεις κάποιο εχθρό σου συμφιλιώσου. Αν δεις φίλο
σου να προοδεύει, μην τον φθονήσεις. Διατήρησε τα χέρια σου, τα πόδια σου, τα
μάτια σου, τα αυτιά σου καθαρά από αμαρτίες. Διότι ποιο το όφελος, όταν δεν
τρώμε κρέας, όμως κατατρώμε τους αδελφούς μας; (…) Παρακαλώ, λοιπόν, όσοι
μπορείτε να νηστεύετε, όσο είναι δυνατόν, και να αυξάνετε την καλή σας αυτή και
αξιέπαινη προθυμία».
Άρα
μαζί με την σωματική νηστεία απαραίτητη είναι και η πνευματική νηστεία
Ιερομ.
Μ.Κ