Παναγία, Η προστάτιδα του Ελληνισμού.

Το έθνος έχει συνδυάσει διαχρονικά τους αγώνες του με την Παναγία

Δεκαπενταύγουστος. Τιμούμε την Κο ίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Δοξάζουμε την Παναγιά μας, τη μεσίτριά μας προς τον φιλάνθρωπο Θεό. Από τους πρώτους αιώνες της Ελληνορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας, το Γένος των Ελλήνων συνέδεσε τους αγώνες του για την ελευθερία με τις θαυματουργικές παρεμβάσεις της Υπερμάχου Στρατηγού.

Ηταν το 626, όταν η Παναγία έσωσε την Κωνσταντινούπολη από την επιδρομή των Αβάρων, κατά την απουσία του αυτοκράτορα Ηρακλείου. Τότε ακούστηκε για πρώτη φορά το πασίγνωστο κοντάκιον «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ», το οποίο ψάλλεται και στις ημέρες μας, μαζί με το υπέροχο ποίημα των Χαιρετισμών.
Επί Τουρκοκρατίας η Μεγάλη Ιδέα της απελευθερώσεως όλων των ελληνικών εδαφών συνδέθηκε με την τιμή προς την Παναγία: «Σώπασε, κυρά Δέσποινα, και μην πολυδακρύζεις. Πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικά σου θα ‘ναι»! Ο δε φλογερός ιεροκήρυκας Ηλίας Μηνιάτης, γύρω στο 1700, παρακαλεί την Παναγία να απαλλάξει το Γένος των Ελλήνων από τον βαρύ οθωμανικό ζυγό.

Την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, την 25η Μαρτίου 1821, όρισαν ως ημέρα του πανεθνικού ξεσηκωμού τα στελέχη της Φιλικής Εταιρείας, όπως μαρτυρούν τα απομνημονεύματα των αγωνιστών. Ηθελαν να συνδυάσουν την Παναγία με την ελευθερία, να καταδείξουν τους άρρηκτους δεσμούς της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού.

Στην Παναγία έκανε τάματα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και της έχτιζε εκκλησάκια για να την ευχαριστήσει. Την εικόνα της Παναγίας Πλατυτέρας είχε πάντα μαζί του ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο ευλαβής πρώτος κυβερνήτης του ελεύθερου ελληνικού κράτους, και στη Μονή της Πλατυτέρας στην Κέρκυρα είναι θαμμένος. 

Οταν ο μεγάλος ποιητής μας Κωστής Παλαμάς ήθελε να αφυπνίσει το έθνος, μετά την πτώχευση του 1893 και τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, έγραψε τη «Φλογέρα του βασιλιά», ένα επικό ποίημα με κεντρικό ήρωα τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ (γνωστός ως Βουλγαροκτόνος). Εκεί υμνεί την Παναγία και θυμίζει ότι ο Βασίλειος κατέβηκε με όλο τον στρατό του μέχρι την Αθήνα για να ευχαριστήσει την Υπέρμαχο Στρατηγό στον Παρθενώνα, ο οποίος είχε μετατραπεί επί αιώνες σε Ορθόδοξο Ναό της Παναγίας της Αθηνιώτισσας.

Και ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης καταγράφει (Δοκιμές Α΄, σελ. 178) τα εξής: «Θυμάμαι τη μέρα που μας κήρυξαν τον πόλεμο οι Γερμανοί. Το πλήθος που ζητωκραύγαζε στην οδό Σταδίου σώπασε ξαφνικά κι έπειτα άρχισε να τραγουδά με μια βαριά μεγάλη φωνή: “Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια”. Αυτό και μόνο. Αλλά αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να καταλάβει κανείς πως ο πόλεμος τούτος δεν ήταν σημερινός ούτε χτεσινός. Ηταν ο αιώνιος πόλεμος της Ελλάδας όλων των καιρών για την ανθρώπινη αξία». Παναγιά μου Οδηγήτρια, καθοδήγησέ μας στον σωστό δρόμο!

Κωνσταντίνος Χολέβας

*Πολιτικός επιστήμων

Μεταμόρφωση του Σωτήρος: Γιατί ευλογούνται τα σταφύλια;

Η Ευλογία των σταφυλιών κατά τη Μεταμόρφωση κατανοείται μέσα από τις θεολογικές, ανθρωπολογικές και κοσμολογικὲς διαστάσεις της εορτής αυτής. 

Ο Κύριος «ημέρας εξ» η «ωσεί ημέρας οκτώ», μετά την πρόρρηση του Πάθους Του,«εις όρος υψηλόν… μετεμορφώθη έμπροσθεν αυτών (Πέτρου, ᾿Ιακώβου και ᾿Ιωάννου),  και έλαμψε το πρόσωπον αυτού ως ο ήλιος,τα δε ιμάτια αυτού εγένετο λευκά ως το φως».

Αυτός είναι ο Δημιουργός του κόσμου, αλλά και ο κυρίαρχος των εσχάτων. Αυτός είναι η άμπελος «εν ουρανοίς μεν έχουσα την ρίζαν, επί γης δε τα κλήματα·άμπελος  κλαδευομένη το σώμα, αλλ᾿ ου την ρίζαν· άμπελος μετά τρίτην ημέραν του κλαδευθήναι βλαστάνουσα τον βότρυντής αναστάσεως».

Είναι φυσικό, λοιπόν, με τη Μεταμόρφωση του Κυρίου να φωτίζεται και να δοξάζεται ολόκληρος ο κόσμος.

Η κτίση φαιδρύνεται και αποκτά τη λαμπρότητα που είχε κατά το χρόνο της δημιουργίας. Γι᾿ αυτόν ακριβώς το λόγο και η κτίση, ανταποκρινόμενη δοξολογικά σ᾿ αυτή τη δωρεά  και την ελπίδα, αναφέρεται προς το Δημιουργό της και τον ευχαριστεί, αλλά και η Εκκλησία στην πιο κατάλληλη εορτή, της Δημιουργίας και των Εσχάτων της ανανέωσης και της
ελπίδας, συνηθίζει να ευλογεί τον κόσμο και τις απαρχές του, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι η ανανέωση αρχίζει από το Θεό, περνά μέσα από τη φύση και καταλήγει στη σωτηρία του
ανθρώπου.

Η ευλογία των σταφυλιών, των αντιπροσωπευτικών αυτών απαρχών του κόσμου, είναι μία λειτουργική πράξη που τονίζει -ιδιαίτερα τη δοξολογική και ευχαριστιακή προσφορά  της ύλης και των καρπών της γης στο Δημιουργό Θεό και κτίστη των απάντων. Πολύ περισσότερο μάλιστα, όταν ο καρπός αυτός της αμπέλου μας δίδει το κρασί, που ο Χριστός

ευλόγησε στην Κανά, για να τονίσει την εν Χριστώ μεταμόρφωση του κόσμου, αλλά και μας το παρέδωσε στο Μυστικό Δείπνο, ως το στοιχείο εκείνο, που μαζί με το ψωμί, την  ώρα της θείας Λειτουργίας αφθαρτοποιούνται χαρισματικά, μεταποιούμενα σε Κυριακό «σῶμα καὶ αἷμα», θεία Ευχαριστία.

Εκτός τούτων, η ευλογία των σταφυλιών τονίζει και την ανάγκη συνεχούς πνευματικής καρποφορίας και μεταμορφωτικής πορείας του ανθρώπου, καθόσον «οι τω ύψει των  αρετών διαπρέψαντες, και της ενθέου δόξης αξιωθήσονται».

Γ.Σκαλτσή.Καθηγητου Α.Π.Θ-Απόσπασμα
Περιοδ. «Εφημέριος», Σεπτέμβριος 2000